İÇ KONTROL

İç Kontrol Nedir?

İç kontrol; kurumun temel hedeflerini gerçekleştirip gerçekleştirmediği konusunda makul bir güvence elde etmek amacıyla tasarlanan sistemler bütünüdür. Bu yüzden etken bir iç kontrol sistemi sürecinin ön koşulu hedeflerin açık biçimde belirlenmesidir. Kurumun yöneticilerinin sorumluluğunda ve çalışanlar tarafından hayata geçirilen ve organizasyonun karşı karşıya kaldığı değişimlere sürekli bir biçimde uyum gösteren dinamik ve tamamlayıcı bir süreçtir.

İç kontrol faaliyetleri; düzenli, ahlak kurallarına uygun, ekonomik, verimli ve etkin bir biçimde gerçekleştirme, hesap verme sorumluluğunun gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirme, yürürlükteki yasalara ve yönetmeliklere uyma, kayıplara kötü kullanıma ve hasarlara karşı kaynakları koruma hedeflerini gerçekleştirmek suretiyle; kurumun misyonunu başarması için riskleri göğüslemek ve makul bir güvence sağlamak üzere tasarlanmıştır.

İç kontrol; kişilere hâlihazırda yaptıkları iş ve işlemleri daha düzgün, daha kaliteli ve daha sistematik yapmaları için uygun ortamı oluşturan ve bu bilincin oluşmasını sağlayan uzun vadeli bir algı ve kültür değişimidir.

İç kontrol; kurum kültürünü, etik değerleri, personel performansını, kurumsal organizasyon yapısını, planlama ve programlama faaliyetlerini, misyon ve vizyon çerçevesinde stratejik amaçlar ve hedefler tesis edilmesini, kurumsal risklere yönelik kontrol mekanizması geliştirilmesini, kayıt ve dosyalama sistemini, kurum içi yatay ve dikey iletişim kanallarını, bilgi güvenliği politikalarını, raporlama sistemlerini ve iç denetimi içinde barındıran bir yönetim modelidir.

İç kontrol, bir kurum bünyesinde kurumun amaç ve hedeflerine ulaşmasını sağlamaya yönelik olarak tasarlanıp uygulanan tüm faaliyet ve işlemler olarak tanımlanabilir. İç kontrol muayyen işlemlere yönelik olarak alınan tedbirlerden ibaret bir süreç olmayıp amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik tüm faaliyet ve uygulamaları ifade eder.

İç kontrolün amacı;

Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,

Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,

Her türlü mali karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,

Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,

Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını, sağlamaktır.

İç Kontrol Sisteminin Önemi

İç kontrol sisteminin önemi amacından kaynaklanmaktadır. İç kontrol sistemi öncelikle mali tabloların güvenilirliğini ve anlaşılabilirliğini sağlamayı hedefler. Varlıkların korunmasını, ilgili mevzuata uygunluğunun ve verimliliğinin artırılmasına destek olur.

İç kontrol sistemi yönetimin amaçlarının etkili ve etken bir şekilde başarılmasını, yasalara ve düzenlemelere uygunluğu, varlıkların korunmasını, hata ve düzensizliklerin önlenmesini, tam ve güvenilir kayıt tutulmasını ve zamanında ve güvenilir mali raporlamayı sağlar.

İç kontrolü tek başına bir sistem olarak ele almaktan ziyade; planlama, bütçe, muhasebe, denetim ve bilgi sistemi türünden sistemleri birbirleri ile kaynaştıran bir kavram olarak değerlendirmek gerekir. İç kontrolün olmadığı veya yeterince sağlanamadığı durumlarda; varlıkların kaybına, yanlış kararlar verilmesine, çeşitli suistimallere sebebiyet verebilmektedir.

İç kontrol sistemi hedefleri gerçekleştirebilmek için yönetici/ çalışan işbirliği ve katılımcılığını öngörür; bu nedenle iç kontrol sisteminin kurum/kuruluşlar için tamamlayıcı özellikleri aynı zamanda önemini de ortaya çıkarmaktadır.

İç Kontrol Sisteminin Temel İlkeleri

İç kontrole ilişkin usul ve esaslarda iç kontrolün temel ilkeleri aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

· İç kontrol faaliyetleri idarenin yönetim sorumluluğu çerçevesinde yürütülür.

· İç kontrol faaliyet ve düzenlemelerinde öncelikle riskli alanlar dikkate alınır.

· İç kontrole ilişkin sorumluluk, işlem sürecinde yer alan bütün görevlileri kapsar.

· İç kontrol malî ve malî olmayan tüm işlemleri kapsar.

· İç kontrol sistemi yılda en az bir kez değerlendirilir ve alınması gereken önlemler belirlenir.

· İç kontrol düzenleme ve uygulamalarında mevzuata uygunluk, saydamlık, hesap verebilirlik ve ekonomiklik, etkinlik, etkililik gibi iyi malî yönetim ilkeleri esas alınır.